حمایت فیلسوف «پرگماتیسم» از مبارزات ایرانیان

به این مناسبت نگاهی کوتاه داریم به عقاید «جان دوی»:
جان دوی (1952ـ1859) John Dewey فیلسوف آمریکایی و نظریه پرداز در فلسفه Pragmatism یا Instrumentalism، در زمینه حکومت، عقیده به تعدّد انجمن ها، اتحادیه ها و احزاب (واقعی) داشت تا ضامن بقاء و حفظ اصالت دمکراسی و جلوگیری از مصادره و سرقت آن توسط عده ای معدود باشند.
وی با توجه به این تضاد (باور «هگل» که انسان طبیعت متغیر ندارد و این نظریه «داروین» که طبیعت بشر ثابت نیست)، گفته است که تجربه گذشته [تاریخ] تحولات بعدی را تا حدّی زیاد روشن می کند و به این ترتیب «دوی» اعتقاد به تجربه داشت نه فرضیه.
او برای «رشد فردی» نسخه «فرصتهای برابر» را نوشت و تاکید کرد که رشد افراد [هدف او، عمدتا رشد سیاسی و رشد آگاهی های عمومی بود] باعث استقرار دمکراسی واقعی در یک جامعه می شود. به نظر «دوی»، یک فرد رشید زیر بار اراده فرد دیگر نمی رود مگر براساس منطق، و هیچ قانون موضوعه نمی تواند حقوق بشر (حق طبیعی انسان)را نقض کند و به هر حال یک قانون اساسی ناقص (ناتمام) بهتر از نبودن و یا رعایت نکردن آن است.
«دوی» گفته است: فریاد کشیدن مردم هنگامی مشروعیت دارد که بینند قانون اساسی جامعه ایشان نقض می شود و همین فریادها (اعتراض های مسالمت آمیز) باعث قطع تعرض به قانون اساسی می شود و رسانه ها وسیله رساندن (انعکاس) این صداها هستند. «دوی» معتقد به تکمیل دمکراسی، تنها از راههای مسالمت آمیز (نطق و نوشته) و رعایت روشهای آرام (نه خشونت) و دمکراتیک بود. «دوی» انقلاب و عصیان را نتیجه تداوم ظلم، ستم و بی عدالتی می دانست نه لزوما بخاطر تامین دمکراسی و یا تکامل آن.
«دوی» علاوه بر ترقی اقتصاد که تامین فرصت های مساوی برای اعضای جامعه یکی از کلیدهای آن است، به ارتقاء سطح دانائی و آگاهی های عمومی برای پرورش کودک دمکراسی اعتقاد داشت و نوشته است که میان دانائی (بالا بودن سطح معلومات و آگاهی های عمومی مردم) و دمکراسی رابطه مستقیم برقرار است و به همین دلیل است که روشنفکران یک جامعه (نویسندگان، روزنامه نگاران، هنرمندان، اندیشمندان و دانشوران)، مدرسین آموزش متوسطه و عالی و دانشجویان دوره تحصیلات عالی بیشتر از دیگران در پی کسب و یا ارتقاء دمکراسی هستند و می کوشند که پاسدار آن هم باشند. هدف «دوی» از «دانائی»، داشتن معلومات و اطلاعات کافی و در حد متعارف (استانداردی که اندیشمندان برایش تعیین کرده اند) بوده است.
«دوی» تا نیمه عمر از دمکراسی سوسیالیستی تمجید می کرد و از این امر که در روسیه یک حزب، ولی با نامزدهای مختلف در انتخابات شرکت می کرد دفاع می کرد و معتقد بود که حزب از مهارت و تجربه و خصوصیات افراد با خبر است، بهترین ها را نامزد می کند و این مردم هستند که تشخیص می دهند به کدام یک از این «خوب» ها رای بدهند و به این ترتیب؛ فرد ناآگاه، بی علاقه، آزمند پول و شهرت و مقام به شوراها و پارلمان راه نمی یابد تا دستاوردها تخریب شود.
وی پس از آگاه شدن از این موضوع که انتخابات در شوروی به صورت یک نمایش توخالی درآمده و سوسیالیسم این کشور به بیراهه افتاده و استالین برای اداره امور راه خشونت و دیکتاتوری را در پیش گرفته خاموش شد و دیگر از حکومت یک حزبی دفاع نکرد، ولی این اعتقاد که باید «طرحی نو» ریخته شود تا بهترین ها به وکالت مردم و مدیریت امور برگزیده شوند تا پایان عمرش در او به قوّت خود باقی بود و سوسیالیسم عملی و معتدل را رد نمی کرد.