روزی که بانو ملک خاتون حکمران مناطق مرکزی و شمالی ایران شد

بانو ملک خاتون (سیّده ملک خاتون) پس از درگذشت شوهرش علی دیلمی ملقب به فخرالدوله (که از دو خانواده ایرانی اصیل؛ بویه ـ گیلانی و باوندیان ـ مازندرانی بود)،با صلاحدید افسران سپاه و بزرگان منطقه به این سمت دست یافته بود با لقب اُم الملوک. سبب احراز این مقام، خُردسال بودن دو پسرش بود. او که 22 سال بر مناطق شمالِ مرکزی حکومت کرد بمانند مازندرانی ها و گیلانی های دیگر، شیعه مذهب بود. سمَت این بانو قبلا به تایید پسرعموی شوهرش؛ شرف الدوله دیلمی حُکمران بغداد رسیده بود. در آن زمان، جز خراسان و سیستان بقیه نقاط ایران به دست دیلمیان اداره می شد. حکومت های سیستان بزرگتر و خراسان بزرگتر در دست دو دودمان ایرانی دیگر بود که غزنویان بر جایشان نشستند.
نام ملک خاتون که حکومت او همزمان با سلطهِ محمود غزنوی بر مناطق شرقی ایران (افغانستان امروز و ...) بود پیش از حکومت، شیرین دخت بود ـ شیرین دختِ سپهبد رستم، رستم تبری (مازندرانی).
در تألیفات تاریخی، ملک خاتون را نوه زاده سپهبد قارَن باوندی نوشته اند به این صورت: ملک خاتون (شیرین دخت) دختر رستم و رستم پسر شِروین نوه سپهبد قارَن. پس از سلطه سلجوقیان، بانو شیرین را ملک خاتون (دو واژه عربی و تُرکی) نوشتند و گفتند و عمدتا از زمان صفویه؛ سیّده ملک خاتون.
نوشته اند که محمود غرنوی (واژه غزنوی از شهرغَزنه ـ افغانستان امروز گرفته شده است ولی ریشه غزنویان از ماوراء سیحون است)، اندرز مشاورانش را که به ری حمله برَد و به حکومت ملک خاتون پایان دهد نپذیرفت و در عوض به هند لشکر کشید و هندیان مناطق متصرفی خودرا مسلمان کرد که در نیمه قرن 20 پاکستان را به وجود آوردند. قرن ها پاسخ ملک خاتون به نامه محمود غزنوی معروف و ضرب المثل بود. ملک خاتون [خاتون واژه ای تُرکی است به مفهوم بانوی بزرگ و بزرگزاده] در دوران حکومت شوهرش هم به او اندرز می داد و در دوران حکومت خود، از «صاحب ابن عباد» اندرز می گرفت. گورگاه سیده ملک خاتون واقع در شمال شرقی شهر ری از اماکن تاریخی ایران است.