کشتار تیفوس در تهران اشغال شده 1321

اين بيماري از اواخر بهار آن سال مشاهده شده بود و هنوز دقيقا روشن نشده كه چرا دولت وقت در تابستان آن سال (به جاي اسفندماه) شيوع آن را رسما اعلام نكرده، به مردم هشدار نداده و تدابير لازم را بعمل نياورده بود.     در اطلاعيه 11 اسفند دولت وقت علل شيوع تيفوس؛ دشواري هاي ناشي از اشغال نظامي ايران، كمبود خواروبار و درنتيجه سوء تغذيه (به سبب انتقال مواد غذايي به شوروي) و نيز استقرار نظاميان خارجي كه از جبهه هاي دوردست و آلوده به بيماري ها منتقل شده بودند اعلام شده بود.     شدت تيفوس از تيرماه آغاز شده بود و در ماههاي بعد هر روز در تهران دهها تن از تيفوس جان مي سپردند. ماموران بهداشت با يافتن نشاني تيفوسي ها همسايگان را از رفت و آمد به منازل آنان و ديدارشان منع مي كردند. كمبود دارو هم مزيد برعلت شده بود و باعث افزايش تلفات مي شد. اين بيماري ناشي از فقر كه ناقل عمده آن «شپش» است تلفات سنگيني به تهراني ها وارد ساخت. سوء تغذيه مردم به دليل حمل اجباري غلّه ايران به شوروي باعث گسترش بيماري هاي عفوني ديگرهم شده بود كه ضعف جسماني ناشي از كمبود غذا به رشد آنها كمك مي كند. اين تلفات سنگين استدلال آنان را كه مي گفتند اگر ارتش را مرخص نكرده و سربازان وطن دست به دفاع زده بودند شماري كشته مي شدند بي اعتبار كرد، زيرا كه تلفات جنگ به پايه مرگ از بيماري ها ناشي از اشغال نظامي نمي رسيد. تازه، جنگ دفاعي وظيفه مقدس يك ملت است حتي اگر شكست در چنين جنگي از قبل قابل پيش بيني باشد.     در جنگ جهاني اول، تلفات در جبهه ها 5 ميليون و پانصد هزار و مرگ و مير از آنفلوآنزاي ناشي از آن جنگ 23 ميليون تن بود.