سالگشت وفات «جامی» و نگاهی کوتاه به آثار او

کرونیکلرهای غرب سالروز درگذشت جامی را 19 نوامبر این سال نوشته اند. جامی برجسته ترین فارسی سرای قرن پانزدهم میلادی که 18 آگوست سال 1414 میلادی (817 هجری قمری) در «جام» واقع در خراسان به دنیا آمده بود، در هرات و سمرقند تحصیل کرد. وی در عین حال از آخرین صوفیان بزرگ بشمار می آید. جامی از مریدان خواجه سعدالدین کاشغری رئیس نقشبندی ها (گروهی از درویش ها) بود.
این دو اصل مهم از جامی است: فرد صاحب مقامی را بزرگوار می توان خطاب کرد که فروتن باشد و با حوصله و شکیبایی تمام به سخن دیگران، از جمله انتقاد و گلایه گوش دهد و نامه ها و مراسله ها را با دقت بخواند و به گوش گیرد و ترتیب اثر دهد. تا شخص خودش را نسازد و اصلاح نکند، جامعه را اصلاح نتواند کرد. این اندرز نیز از جامی است: تا عاشقِ هدف خود نباشید، به سوی آن گام برندارید.
جامی 44، به قولی 87 و به قولی دیگر 99 کتاب و رساله نوشت. وی از تحسین کنندگان حافظ و سعدی بود و کتاب بهارستان را به سبک سعدی نوشت. مجموعه اشعار او که بالغ بر 25 هزار بیت است «هفت اورنگ» عنوان دارد. جامی قصه های یوسف و زلیخا ـ لیلی و مجنون را به شعر در آورد، همچنین خرَدنامه اسکندر را. «دیوان های سه گانه» عنوان کتاب دیگر جامی است. وی بیوگرافی صوفیان ارشد را در کتابی تحت عنوان «نفحات» جمع آوری کرد. کتاب لوایح او نیز درباره صوفیسم است.