انحلال حزب توده برای دومین بار در ایران

نظام پادشاهی هم این حزب را در بهمن ماه 1327 (فوریه 1949) پس از تیراندازی به سوی شاه در دانشگاه تهران، غیرقانونی کرده بود. اتهام وارده به حزب توده در سال 1362 (ماه می 1983) انتقال اطلاعات نظامی ـ سیاسی جمهوری اسلامی ایران به مسکو بود.
حزب توده که پس از اشغال نظامی ایران در نیمه دوم سال 1320 تاسیس شده بود همواره در مظان این اتهام بود که عامل دولت مسکو است. انشعاب این حزب در نیمه اول دهه 1320 نیز به همین سبب بود. حزب توده که زمانی یک سازمان نظامی با صدها افسر، چندین نماینده در مجلس و وزیر درکابینه داشت و فرماندار تهران یک کمونیست بود و ایادی آن در سال انقلاب (سال 1357 = 1978) اعتصاب 61 روزه رسانه هارا راه اندازی کرده بودند اینک در حد نامی بر کاغذ است. برخی از ایرانیان برون مرز (مهاجر) آنان را مسئول در بدری خود می دانند و ایرانیان داخل جز بدگویی چیزی از آنها نشنیده اند. نورالدین کیانوری از رهبران حزب توده که 14 آبان 1378 و در 84 سالگی درگذشت.