سرطان یکی از بیماری هایی است که بخش اعظمی از امکانات پزشکی دنیا را به خود اختصاص داده و همواره در حال تلفات گیری از جوامع و تحمیل هزینه های کلان بر دوش کشورهاست. از لحاظ فنی سرطان زمانی شروع می شود که سلول های بدن شروع به رشد خارج از کنترل می کنند.
سلول ها تقریباً در هر قسمت از بدن می توانند به سرطان تبدیل شده و به مناطق دیگر بدن منتقل شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه شروع و گسترش سرطان ها با ما همراه باشید. سرطان معده که سرطان شکم نیز نامیده می شود از معده شروع می شود. آشنایی با ساختار طبیعی و عملکرد معده به درک سرطان معده نیز کمک می کند.
معده چیست و چگونه کار می کند؟
غذا بعد از جویدن و بلعیدن وارد مری می شود که لوله ای است که غذا را از طریق گلو و قفسه سینه به معده می رساند. مری در محل اتصال دستگاه گوارش (GE) که دقیقاً در زیر دیافراگم (ورق نازک عضله تنفسی زیر ریه ها) قرار دارد، به معده می پیوندد. معده عضوی کیسه مانند است که غذا را در خود نگه می دارد و با ترشح اسید معده شروع به هضم آن می کند. غذا و اسید معده مخلوط شده و سپس در قسمت اول روده کوچک به نام اثنی عشر تخلیه می شود. برخی افراد از کلمه معده(stomach) برای اشاره به ناحیه بدن بین قفسه سینه و ناحیه لگن استفاده می کنند. اصطلاح پزشکی این ناحیه شکم(abdomen) است. به عنوان مثال، برخی از افراد مبتلا به درد در این ناحیه می گویند که آنها “شکم درد” دارند، در حالی که درد ممکن است از آپاندیس ، روده کوچک ، روده بزرگ یا سایر اندام های این بخش از بدن باشد. پزشکان این علامت را درد شکمی(abdominal pain) می نامند، زیرا معده تنها یکی از اندام های شکم است.
سرطان معده را نباید با سایر سرطان هایی که ممکن است در شکم ایجاد شوند مانند سرطان روده بزرگ، کبد، لوزالمعده یا روده کوچک اشتباه گرفت زیرا این سرطان ها می توانند علائم مختلف، ظواهر و درمان های مختلف داشته باشند.
بخش های مختلف معده کدامند؟
معده دارای ۵ قسمت است:
- کاردیا: قسمت اول نزدیکترین قسمت به مری است
- فوندوس: قسمت فوقانی معده در کنار کاردیا.
- بدن (پیکره): قسمت اصلی معده ، بین قسمت های بالا و پایین است.
- آنترم: قسمت تحتانی (نزدیک روده) ، جایی که غذا با اسید معده مخلوط می شود.
- پیلوروس: آخرین قسمت معده است که به عنوان دریچه ای برای کنترل تخلیه محتویات معده در روده کوچک عمل می کند.
۳ قسمت اول معده (کاردیا ، فوندوس و بدن) را گاهی معده پروگزیمال می نامند. بعضی از سلولهای این قسمتهای معده اسید و پپسین (آنزیمی هضم کننده) می سازند ، قسمتهایی از اسید معده که به هضم غذا کمک می کند. آنها همچنین پروتئینی به نام فاکتور ذاتی ایجاد می کنند که بدن برای جذب ویتامین B12 به بدن نیاز دارد. به ۲ قسمت تحتانی (آنتروم و پیلوروس) معده دور گفته می شود. معده دارای ۲ منحنی است که مرزهای داخلی و خارجی آن را تشکیل می دهد که به ترتیب انحنای کمتر و انحنای بیشتر نامیده می شوند. اندام های دیگر در کنار معده شامل روده بزرگ، کبد، طحال، روده کوچک و لوزالمعده هستند.
دیواره معده دارای ۵ لایه است:
- درونی ترین لایه مخاط است. اینجاست که اسید معده و آنزیم های گوارشی ساخته می شوند. بیشتر سرطان های معده از این لایه شروع می شوند.
- لایه های بعدی یک لایه پشتیبانی کننده به نام زیر مخاط است.
- در خارج از این قسمت muscularis propria وجود دارد که یک لایه ضخیم از عضله است و محتوای معده را حرکت داده و مخلوط می کند.
۲ لایه خارجی ، لایه ی زیرین سروزا و بیرونی ترین لایه سرووز ، معده را در خود می پیچیند. این لایه ها در تعیین مرحله (شدت) سرطان و کمک به تشخیص آن مهم هستند. با رشد سرطان از مخاط به لایه های عمیق تر، مرحله پیشرفت می کند و تشخیص آن چندان خوب نیست.
رشد سرطان معده چگونه است؟
سرطان های معده طی سالیان متمادی به آهستگی گسترش می یابند. قبل از ایجاد یک سرطان واقعی، تغییرات پیش از سرطان اغلب در پوشش داخلی (مخاط) معده ایجاد می شود. این تغییرات اولیه به ندرت علائم ایجاد می کنند و بنابراین اغلب قابل شناسایی نیستند. سرطان هایی که از بخشهای مختلف معده شروع می شوند ممکن است علائم متفاوتی ایجاد کنند و نتایج متفاوتی داشته باشند. محل سرطان همچنین می تواند گزینه های درمانی را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال ، سرطان هایی که از محل اتصال GE شروع می شوند همانند سرطان های مری مرحله بندی و درمان می شوند. سرطانی که از کاردیای معده شروع می شود اما سپس به محل اتصال GE رشد می کند نیز مانند سرطان مری مرحله بندی و درمان می شود. (برای اطلاعات بیشتر ، به سرطان مری مراجعه کنید.)
انواع سرطان های معده
آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma) چیست؟
بیشتر (حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد) سرطان های معده آدنوکارسینوم هستند. سرطان معده تقریباً همیشه یک آدنوکارسینوم است. این سرطان ها از سلول هایی تشکیل می شوند که داخلی ترین لایه مخاطی معده (مخاط) را تشکیل می دهند.
لنفوم (Lymphoma) چیست؟
اینها سرطان های بافت سیستم ایمنی بدن هستند که گاهی اوقات در دیواره معده یافت می شوند. درمان و تشخیص آن به نوع لنفوم بستگی دارد. برای اطلاعات بیشتر ، به لنفوم غیر هوچکین مراجعه کنید.
تومور استرومال دستگاه گوارش (GIST) چیست؟
این تومورهای نادر در اشکال اولیه ی سلولهای دیواره معده به نام سلولهای بینابینی کاژال(Cajal) شروع می شوند. برخی از این تومورها غیر سرطانی (خوش خیم) و مابقی سرطانی هستند. اگرچه GIST ها در هر جای دستگاه گوارش یافت می شوند، اما بیشتر آنها در معده یافت می شوند. برای اطلاعات بیشتر، به تومور استرومال دستگاه گوارش (GIST) مراجعه کنید.
تومور کارسینوئید (Carcinoid tumor) چیست؟
این تومورها از سلولهای معده هورمون ساز شروع می شوند. بیشتر این تومورها به اندام های دیگر سرایت نمی کنند. این تومورها با جزئیات بیشتری در تومورهای کارسینوئید دستگاه گوارش مورد بحث قرار می گیرند.
سرطان های دیگر
انواع دیگر سرطان مانند
سرطان سلول سنگفرشی، کارسینوم سلول کوچک و لیومیوسارکوم نیز می تواند از معده شروع شود ، اما این سرطان ها بسیار نادر است. منبع: www.cancer.org
