زایمان طبیعی چیست؟
زایمان طبیعی فرآیندی است که در آن جنین و جفت از طریق واژن خارج می‌شوند. اتساع و بزرگ شدن کانال سرویکس (دهانه‌ی رحم) و انقباضات قوی دیواره‌ی رحم برای شروع زایمان ضروری است.زایمان طبیعی سه مرحله دارد که شامل باز شدن دهانه‌ی رحم در دو مرحله و سپس خروج جنین از کانال زایمان است.
مراحل زایمان طبیعی
مراحل زایمان طبیعی شامل سه مرحله‌ی مجزا است که هرکدام نیز به چند بخش تقسیم می‌شوند:مرحله اول:
شامل اتساع و بزرگ شدن دهانه‌ی رحم است و خود به دو فاز نهفته و فعال تقسیم می‌شود. در فاز نهفته، دهانه‌ی رحم یا سرویکس در حدود 0 تا 4 سانتی‌متر باز می‌شود. در فاز فعال، سرویکس بین 4 تا 10 سانتی‌متر باز می‌شود.مرحله دوم:
شامل اتساع کامل سرویکس تا خروج جنین است که در آن سر جنین نزول پیدا کرده و جنین با فشار آوردن مادر (pushing phase) به بیرون از رحم هدایت می‌شود.مرحله‌ی سوم زایمان:
شامل خروج کامل جنین به همراه جفت و غشاها است.کل مراحل زایمان طبیعی از شروع اولین انقباض‌ها تا تولد نوزاد بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت طول میکشد.
مرحله‌ی اول زایمان طبیعی اتساع دهانه رحم (سرویکس)
این مرحله از زایمان طبیعی از شروع زایمان تا اتساع (باز شدن) کامل دهانه‌ی رحم ادامه دارد. سرویکس شروع به نازک شدن می‌کند و با پایین آمدن سر جنین و درگیر شدن در لگن، سرویکس اتساع پیدا می‌کند؛ در اصطلاح پزشکی به آن افاسمان سرویکس یا دهانه رحم گفته می‌شود.مراحل انقباض، نازک و کشیده شدن معمولاً برای مادر دردناک است. این مرحله طولانی‌ترین مرحله زایمان طبیعی است و برای مادرانی که اولین زایمان طبیعی را تجربه می‌کنند به‌طور میانگین 8 ساعت طول میکشد.
این مرحله برای مادرانی که قبلاً زایمان داشته‌اند کوتاه‌تر است و به‌طور میانگین 4 ساعت ادامه دارد. مرحله اول زایمان طبیعی به دو بخش فاز نهفته و فاز فعال تقسیم می‌شود.
فاز نهفته مرحله اول زایمان طبیعی
این مرحله شامل شروع زایمان تا باز شدن دهانه رحم به‌اندازه 4 سانتی‌متر است. این مرحله سرعت آهسته‌ای دارد و برای خانم‌هایی که اولین بار زایمان می‌کنند تقریباً 6 ساعت و برای مادرانی که قبلاً تجربه زایمان داشته‌اند بین 4 تا 5 ساعت طول میکشد.فاز فعال مرحله اول زایمان طبیعی
مرحله فعال شامل اتساع و باز شدن دهانه رحم بین 4 تا 10 سانتی‌متر است. در این مرحله از زایمان طبیعی انتظار می‌رود که در هر ساعت یک سانتی‌متر دهانه رحم باز شود (در مادرانی که اولین تجربه زایمان را دارند). میزان اتساع دهانه رحم در مادرانی که تجربه زایمان دارند 2 سانتی‌متر در هر ساعت است.در این مرحله پزشک زنان یا ماما به‌طور مرتب دهانه رحم را از نظر میزان باز شدن، پایین آمدن سر جنین و رنگ مایع آمونیوتیک بررسی می‌کنند. همچنین پایین آمدن سر جنین از کانال زایمان از طریق بررسی و معاینه شکم انجام می‌شود.
مرحله دوم زایمان طبیعی
در این مرحله از زایمان طبیعی سرویکس به‌طور کامل باز می‌شود و نوزاد به دنیا می‌آید. این مرحله نیز شامل دو بخش پایین آمدن سر جنین از واژن و فشار آوردن مادر برای تولد نوزاد است.در زنانی که از بی‌حسی اپیدورال استفاده کرده‌اند نیاز به زور زدن کمتر است. فشار آوردن (زور زدن) شامل انقباض‌های به‌موقع عضلات شکم هم‌زمان با انقباض رحم است. زور زدن معمولاً به‌صورت غریزی انجام می‌شود و معمولاً جای نگرانی نیست.
بهتر است فشار آوردن در زمان انقباض‌های رحمی باشد که از خستگی بیش‌ازحد مادر جلوگیری کرده و کمک بیشتری به خارج شدن نوزاد کند. این مرحله فشار آوردن (زور زدن) در زنانی که قبلاً سابقه زایمان داشته‌اند حدود 20 دقیقه طول میکشد و در زنانی که اولین زایمان را تجربه می‌کنند طولانی‌تر و حدود 40 دقیقه است.
پس از خروج کامل نوزاد از واژن بند ناف توسط پزشک زنان یا ماما بریده می‌شود.
مرحله سوم زایمان طبیعی
این مرحله شامل به دنیا آمدن کامل نوزاد و خروج جفت و غشاها است. پس از ظاهر شدن سر جنین در دهانه‌ی متسع‌شده‌ی رحم، پزشک به مادر اکسی‌توسین تزریق می‌کند. تزریق اکسی‌توسین به سرعت بخشیدن به انقباض‌های رحمی و خروج بند ناف و جفت کمک می‌کند.این مرحله ممکن است 5 تا 10 دقیقه طول بکشد و تزریق دارو به کاهش خونریزی مادر بعد از زایمان کمک می‌کند. درصورتی‌که این مرحله بدون تزریق دارو انجام شود کمی طولانی‌تر شده و تا 30 دقیقه ادامه پیدا می‌کند. برای خروج کامل جفت و پرده‌ها مادر باید به‌آرامی به فشار دادن (زور زدن) ادامه دهد.
بعد از خروج کامل جفت، رحم همچنان منقبض می‌شود تا به‌اندازه طبیعی برگردد، این انقباض‌ها همچنین به کاهش خونریزی نیز کمک می‌کنند.
زایمان طبیعی چند ساعت طول میکشد؟
زایمان طبیعی دارای سه مرحله است و به‌طورکلی از زمان اتساع سرویکس تا خروج کامل نوزاد و جفت بین 12 تا 24 ساعت طول میکشد.توصیه‌های بعد از زایمان طبیعی
بعد از زایمان زمان زیادی از مادر برای مراقبت از نوزاد صرف می‌شود؛ اما باید توجه کنید که سلامت شما اهمیت بسیاری دارد و برای مراقبت از خود زمان بگذارید. سعی کنید در روزهای بعد از زایمان تا حد امکان استراحت کنید.از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.در صورت نیاز به کمک حتماً از دوستان و اعضای خانواده برای انجام امور منزل یا نگه‌داری نوزاد کمک بگیرید.به‌طور مرتب دست‌های خود را هنگام غذا دادن به کودک یا بعد از تعویض پوشک بشویید.تا حد امکان به‌ویژه در هفته‌های اول بعد زایمان بالا رفتن از پله‌ها را محدود کنید.در انجام امور خانه و تمیز کردن بیش‌ازحد وسواس به خرج ندهید.درصورتی‌که احساس ناراحتی یا اضطراب دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید.
