احتمال درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل
مدت زمان مطالعه: 4 دقیقه و 48 ثانیهمهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌الملل، دیدگاه متفاوتی به موضوع عادی‌سازی روابط ایران و عربستان دارد و در گفت‌وگو با هم‌میهن گفت: وقتی از عادی‌سازی روابط سخن می‌گوییم باید در یک وضعیت عادی آن را مورد توجه قرار دهیم.
به‌عبارت دیگر بافت متن، بافت موقعیتی در بافت موضوعی تأثیر می‌گذارد. وقتی به موضوع عادی‌سازی روابط بین ایران و عربستان به عنوان موضوع در بافت موقعیتی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم بافت موقعیتی نامتعادل است. جهان عرب بسیار به تل‌آویو نزدیک شده است؛ به‌گونه‌ای‌که هم شاهد نزدیکی امارات متحده عربی و هم عربستان و دیگر کشورهای عربی به تل‌آویو هستیم. این روابط قبح نزدیکی به اسرائیل را در جهان اسلام کاملاً از بین برده و از طرفی دیگر عربستان به‌عنوان اصلی‌ترین کشور عربی در جهان عرب و در شورای همکاری خلیج‌فارس اصلاحاتی براساس ارزش‌های غربی را در ریاض و کل عربستان شروع کرده است، به‌گونه‌ای که جدیداً اعلام شد یک مکعب طلایی بسیار فربه‌تر نسبت به مکعب خانه خدا در عربستان برپا خواهد شد و آنچه که محمد بن‌سلمان در عربستان انجام میدهد، نوعی اسلام‌زدایی است که با ارزش‌های ناشی از رویکرد امت‌محورانه گفتمان انقلابی در تهران کاملاً متفاوت است و اکنون دولت انقلابی با گفتمان انقلابی در تهران این عادی‌سازی روابط را در این بافت موقعیتی غیرعادی انجام میدهد. محمد بن‌سلمان قدرت اصلی در عربستان است و اگرچه سر ماجرای خاشقچی از غرب به‌ویژه آمریکا دلگیر است و به‌ویژه با دموکرات‌ها کنار نمی‌آید، اما در نهایت به غرب و ایالات متحده آمریکا نزدیک است و در حال انجام اصلاحاتی است که منطبق با دموکراسی ارشادی آمریکا است. از طرف دیگر محمد بن‌سلمان با ظرافت توانسته توازن قدرت بین کشورهای غربی و شرقی را ایجاد کند و حتی می‌تواند اسب تروای غرب در دامان شرق نیز باشد. در این بافت موقعیتی است که عربستان به ایران نزدیک می‌شود. مهدی مطهرنیا در ادامه با اشاره به مذاکرات ایران و آمریکا افزود: آمریکایی‌ها توانسته‌اند با محدودسازی همکاری‌های بین‌المللی با ایران و محاصره منطقه‌ای تهران جنبش سخت‌افزاری علیه تهران را در منطقه عملیاتی کنند. اکنون دیگر تل‌آویو به‌عنوان هدف پایتخت‌های اسلامی و حتی مردم کشورهای مسلمان مطرح نیست. امارات متحده عربی که اخیراً مقاماتش به تهران سفر داشتند، سومین کشور اسلامی است که به‌طور رسمی در تل‌آویو سفارت ایجاد کرده است و ارتباط اقتصادی بالایی را با این کشور دارد. بر اساس این معنا باید گفت که اکنون گفتمان انقلابی در چالش نظری است که دست‌اندرکاران امور تا پیش از این با کوچک‌ترین نزدیکی به این کشورها متهم به سازش با خاندان آل‌سعود می‌شدند و بالطبع تبلیغات در این زمینه بسیار بالا بود؛ به‌طوری‌که مداحان گوناگون و نهادهای فرادولتی آن را سازش با ایادی ایالات متحده آمریکا در تهران می‌دانستند. اکنون یک دولت انقلابی با گفتمان انقلابی بدون هیچ‌گونه تغییر مثبت و با وجود نقدهای بسیار گسترده از منظر ارزش‌های انقلابی به عملکرد ریاض و دیگر پایتخت‌های کشورهای عربی در حال نزدیک شدن و حل‌وفصل مسائل با آنها است. لذا کشورهای اروپایی، غربی و حتی کشورهای شرقی من‌جمله چین و روسیه نوعی اجبار در پذیرش این معانی را خواهند دید و بالطبع سعی خواهند کرد تا از این بافت موقعیتی به نفع خود استفاده کنند. از طرف دیگر آمریکا در تلاش است که به تهران نزدیک شود. آمریکا به‌خوبی می‌داند که اگر قرار است یک تفاهم کوتاه‌مدت ایجاد شود و براساس این توافق کوتاه‌مدت کمتر از برجام، گفتمان انقلابی در تهران را به چالش بکشد، باید این گفتمان در بافتی قرار بگیرد که از منظر گزاره‌های انقلابی قبلی به چالش کشیده شود. در واقع برداشتن همه تحریم‌ها که در صورت مسئله نپذیرفته است، راستی‌آزمایی برداشت تحریم‌ها هم انجام نشده و مذاکرات فرسایشی شده است. آمریکا هیچ تعهدی را برای برداشتن حتی تحریم‌های هسته‌ای نمی‌دهد، تنها حاضر است که بخشی از پول‌های بلوکه‌شده ایران را در برابر آزادی زندانیان غربی در ایران به‌ویژه آمریکایی و تبادل آنها به صورت مشروط آزاد کند. این تبادل می‌تواند از منظر افکار عمومی ایالات متحده آمریکا ایجادکننده فضای مناسب فشار بیشتر در آینده بر ایران باشد. مطهرنیا با مطرح کردن احتمال درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل افزود: دولت نتانیاهو در حال تمرین برخورد با ایران در یک رودررویی نظامی گسترده‌تر و عینی‌تر از منظر رئالیستی است و لذا اگر تهران بتواند به کشورهای عربی نزدیک شود و کشورهای عربی قشرهای امنیتی مناسبی نسبت به گذشته در ارتباط با تهران پیدا کنند، در هنگامه وقوع چنین حادثه‌ای کشورهای عربی به دلیل نزدیکی با تهران در یک بافت موقعیتی مناسب‌تری قرار می‌گیرند. در صورت یک توافق کوتاه‌مدت در دولت بایدن با وجود مخالفت ۴۹ سناتور این توافق بسیار لغزنده است و بالطبع دولت بایدن حتی برای این دو سال هم نمی‌تواند تضمینی در این زمینه برای دولت تهران داشته باشد. درحالی‌که توانسته زمینه‌های آزادسازی و تبادل زندانیان خود را نیز فراهم کند. آنجاست که باید به سناریویی توجه داشت که من بارها به آن تأکید کردم؛ سناریوی جوجیستوی ژاپنی و بوسه مرگ. در جوجیستوی ژاپنی هیکل درشت کشتی‌گیران موجب می‌شود که فرد به رقیب نزدیک شود و به‌راحتی رقیب را پرتاب کند و از طرف دیگر در سناریوی بوسه مرگ با نزدیک شدن می‌تواند ضربات بسیار سهل‌تری را از نزدیک به رقیب وارد کند؛ اینکه شما بخواهید مسائل خود را با کشورهای دیگر به شکل واقع‌گرایانه حل کنید و چنین رویکرد واقع‌گرایانه و پراگماتیسمی در حوزه سیاست خارجی بروز کند اما اگر این شرایط استمرار پیدا نکند و عقب‌نشینی‌های موجود از مواضع انقلابی کامل نشود، می‌تواند ضربه‌های کشنده‌ای در زمینه‌های دیگر وارد کند و اگر تا آخر هم این عقب‌نشینی و توافق‌ها صورت بپذیرد، بالطبع اصول اهداف از پیش تعیین‌شده با هزینه‌های کمتر برای کشورهای رقیب فراهم آمده است.
