سالروز سرکوب اعتراضات میلیونی میدان «تیانان مِن»

دانشجویان چینی پس از درگذشت مائو و تغییر مسیر برنامه ها، نسبت به پیدایش فساد دولتی، Nepotism (قوم و خویش پایی)، پدیدآمدن یک اقلیت تاجر و پولدار در جامعه ای که قبلا در آن برابری برقرار بود، مهاجرت از روستا به شهر و زیان های آن، گرانی روزافزون (تورّم) ناشی از شروع سیاست اقتصادیِ بازار آزاد، نبود آزادی های متعارف و تداوم قدرت در دست یک حزب انتقاد داشتند و خواهان فسادزدایی بودند که Hu Yaobang ـ کمونیستِ اصلاح طلب، دبیرکل حزب حاکم شد و دست به اصلاحات و فسادزدایی زد که برکنار شد و منصوب به مقامی پایین تر. ژائو ژیانگ که برجای او نشسته بود نیز یک اصلاح طلب بود، ولی پس از مدتی تغییر سمت داد که اعلام شد Hu Yaobang پانزدهم اپریل 1989 فوت شده است. درگذشت «هو» به دانشجویان منتقد فرصت داد که از همین روز دست به اعتراض، تظاهرات و اجتماع در میدان «تیانان مِن» شهر پکن بزنند. دانشجویان دیگر با قطار راه آهن از شهرهای مختلف به پکن آمدند و به آنان پیوستند و همچنین برخی جوانان دیگر. این تجمّع که علاوه بر دادن شعار، اعتصاب غذا و زمین نشینی هم می کردند توجه جهانیان را به خود جلب کرد.
در این میان، گورباچف رهبر وقت شوروی برای مذاکره وارد پکن شد و چون دیدار او تقریبا غیرمنتظره و مهم جلوه گر شده بود، بسیاری از روزنامه نگاران، فتوژورنالیست و فیلمبرداران معروف غرب به بهانه پوشش اخبار دیدار گورباچف وارد پکن شدند، ولی بیشتر توجه و فعالیت آنان، معطوف به تظاهرات میدان «تیانان مِن» بود و خبر اول جهان شده بود و گزارش شده بود که شمار معترضین حدود یک میلیون نفر است.
دولت پکن که اعلام کرده بود تظاهرات به تحریک خارجی است، چون از طرُق مذاکره و دادن قول و وعده نتوانسته بود به تظاهرات پایان دهد و از دست پلیس شهرکاری ساخته نبود ، بیستم ماه می تصمیم به توسل به نیروی نظامی گرفت و تا آماده کردن ـ گویا ـ سیصد هزار نظامی و شماری تانک، نزدیک به دو هفته طول کشید و عملیات نظامی از سوم ژوئن آغاز شد و تا بعد از نیمه شب چهارم این ماه (ژوئن) ادامه یافت. در این عملیات، تسلیحات نظامی و گلوله زنده بکار گرفته شده بود. شمار مقتولین و مجروحین دقیقا روشن نیست؛ دولت پکن شمار مقتولین را 478 و مجروحین را 980 نفر، صلیب سرخ جهانی مقتولین را 2600، اسناد محرمانه دولت انگلیس مقتولین را حدود ده هزار تن و رسانه ها هزاران مقتول و مجروح گزارش کرده و رویداد را Tiananmen Square protests
و Tiananmen Square Massacreعنوان داده اند که هر سال در این روز یادآوری می شود. در هنگ کنگ و چند نقطه دیگر نیز مراسم برپا می شود.
در شانزدهمین سالروز رویداد میدان «تیانان مِن» نظرات و تفسیرهایی از سوی دوستان دولت پکن انتشار یافت. طبق برخی از این نظرات، غرب در جریان تظاهرات دانشجویی «تیانان مِن] گورباچف را به پکن فرستاده بود تا رهبران چین را به تحمّل چنین تظاهرات راضی سازد ولی گورباچف موفق نشد نظر مقامات چین را تغییر دهد. به باور برخی دیگر از این مفسران هواداران چین، غرب از پیش، تاریخ وقوع این ماجرا (تظاهرات میدان تیانان من) را می دانست که ورزیده ترین گزارشگران شبکه های تلویزیونی خود را به پکن فرستاده بود تا جریان را پوشش دهند و به مخاطبان شبکه های خود بفهمانند که پکن راه بازگشت به دوران انقلاب مائو و حتی یکپارچه ماندن را ندارد و .... Tiananmen Square اپریل ـ ژوئن 1989