خروج روس ها و وضعیت حساس و استراتژیک افغانستان در دنیای ظهور قدرت های تازه

این یکان که از شهر مرزی کَلدَر افغانستان گذشته بود پس از عبور از پُل، وارد شهر تِرمِذ Termez اُزبکستان شد.
خروج نیروهای شوروی از افغانستان، به تصمیم میخائیل گورباچف رهبر وقت آن جماهیریه و از ماه می 1988 آغاز شده بود. نظامیان دولت مسکو به درخواست دولت کمونیستی [وقت] افغانستان ـ و طبق گفتار رادیو مسکو برای مقابله با توطئه و دسته بندی های انگلستان، آمریکا، دولت سعودی و پاکستان، 24 دسامبر 1979 وارد افغانستان شده بودند. چهار دولتی که رادیو مسکو اسم برده بود در طول 9 سال استقرار نظامیان شوروی در افغانستان، 15 گروه مخالف دولت کابل به نام «مجاهد» را با دادن پول، تسلیحات و آموزش، برای مبارزه مجهز می ساختند و جنگ نامنظم ادامه داشت. گورباچف که در 1985 قدرت را به دست گرفته بود به اندرز مشاوران نظامی کرملین که مراکز تجمع مجاهدان در پاکستان و مسیرهای ارسال اسلحه برای آنان در خاک این کشور ـ تا بندر کراچی را مورد حمله هوایی و موشکی قرار دهد ـ به رغم دادن بیش از 13 هزار کشته توجه نکرده بود. سران گروههای شیعه مذهب مجاهد و نیز گروههای تاجیک از برخی حمایت ها در جمهوری اسلامی ایران برخوردار بودند. گفته شده است که چینیان نیز که با مسکو رقابت داشتند کمک هایی به مجاهدین افغان می کردند.
گورباچف پس از سازش با آمریکا، تصمیم به خارج ساختن نیروهای شوروی گرفت ـ جماهیریه ای که از تفسیم بندی ساختگی امپراتوری روسیه به وجود آمده بود و دو سال بعد فروپاشید. این سازش که عبارت از عدم مداخله نظامی قدرت های بزرگ وقت (واشنگتن و مسکو) در امور افغانستان بود، تنها 11 سال و چند ماه طول کشید و نظامیان آمریکا و سپس ناتو وارد افغانستان شدند و هنوز در آنجا هستند. نیروهای شوروی هنگام خروج، بیش از دو هزار و 500 تانک، 500 هواپیمای نظامی و هلی کوپتر، شماری موشک میان بُرد، بیش از ۵ هزار جیپ و کامیون نظامی، دهها هزار سلاح سبک و توپ در افغانستان باقی گذاردند تا دولت کمونیستی کابل بتواند بر پای خود بایستد. روس ها در طول استقرار در افغانستان همچنین ارتش و پلیس این کشور را آموزش داده و آماده و مجهز ساخته بودند. طبق گزارش های رسمی، این تسلیحات انبوه که بعدا به دست طالبان که از بطن مجاهدان پشتون مورد حمایت پاکستان و دولت سعودی برخاسته بودند افتاد و به تدریج از میان رفت و یا ازکار افتاد، جز چند هلی کوپتر ساخت روسیه.
به باور مورخان معاصر، خروج آسان و بدون امتیازگیری نظامیان روس از افغانستان، بزرگترین باخت استرتژیک آن دولت در نیمه دوم قرن 20 بود. درخواست دولت کمونیستی کابل از مسکو برای فرستادن نیروی نظامی، فرصت بزرگی به روس ها داده بود. این مورخان می گویند که اگر غرب نتواند دولت کابل را به ادامه استقرار نظامی خود راضی کند راهی جز کنار آمدن با طالبان سُنّی و متعصب در رعایت شریعت اسلام را ندارد که اینان به قدرت های دیگر راه نخواهند داد. پیش نویس قرارداد امنیت مشترک و ادامه استقرار نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان آماده امضاء شدن است ولی کرزای که دوره ریاست جمهور او در شرف اتمام است گفته است که جانشین او قرارداد را امضاء کند. وی نیز دارد به طالبان نزدیک می شود تا که پس از تَرک قدرت به او آسیب نرسانند و بمانند پدرش کشته نشود. وضعیت افغانستان همیشه بر اوضاع ایران تاثیر داشته است.
افغانستان [ایران خاوری پیشین، ـ زادگاه بزرگترین ژنرالهای ایران ازجمله سورِنا و قهرمانان استقلال ایران و نجات آن از سلطه عرب ازجمله یعقوب لیث و احیاء زبان و ادبیات پارسی] در چارچوب کنونی، دست ساخت دولت لندن است که همه تلاش خودرا بکار می بُرد تا روسیه نتواند از آن راه به هندوستان و آبهای اقیانوس هند دست یابد. افغانستان همچنان و بویژه پس از طلوع قدرت های تازه در آسیا و در صورت فسادزدایی احتمالی از روسیه ـ در ارواسیا یک منطقه حساس و استراتژیک جهانی بوده است که این قدرت ها برای توسعه نفوذ نیاز به دوستی و اتحاد با آن دارند.