صفر تا صد انواع تصویربرداری پزشکی

کاتتر وارد این شریان شده و به سمت قلب، مغز یا هر قسمت دیگری که نیاز باشد هدایت می شود. سپس ماده حاجب (کنتراست) از طریق کاتتر وارد رگ ها می شود. ماده حاجب کمک می کند رگ ها  در اشعه ایکس با وضوح بیشتری دیده شوند.

• ماموگرافی چیست؟

Mammography تصویربرداری با اشعه ایکس از سینه است. ابتدا باید در مقابل دستگاه مخصوص اشعه ایکس بایستید. یک تکنسین سینه شما را روی یک صفحه پلاستیکی شفاف قرار می دهد. یک صفحه دیگر نیز محکم سینه شما را از بالا فشار خواهد داد. فشار این صفحات سینه را به صورت صاف و محکم نگه می دارد و در همین وضعیت تصویراشعه X گرفته می شود. همین مراحل برای تصویر برداری از نمای جانبی سینه نیز تکرار می شود. سینه دیگر نیز به همین روش در معرض اشعه X قرار خواهد گرفت

پرتو غیر یونیزه کننده چیست؟

بر خلاف دو دسته فوق که منشأ هسته ای و پرتو یونیزه کننده داشتند در این روش پرتوهای دارای انرژی بالا کاربرد ندارند. برخی از روش های تصویربرداری پزشکی که منشأ پرتوغیر یونیزه کننده دارند:

• ام آر آی چیست؟

ام آر آی یا همان عکس برداری به وسیله تشدید مغناطیس،  Magnetic Resonance Imaging) MRI) یکی از شیوه های پیشرفته در زمینه تصویربرداری پزشکی است. روش ام آر آی بر اساس رزنانس مغناطیسی هسته است. بدن فرد بیمار در یک میدان مغناطیسی قوی قرار می گیرد که این میدان باعث می شود که محور چرخش پروتون های هسته اتم در امتداد یک میدان مغناطیسی قرار گیرد. سپس  امواج رادیویی خاصی  که به صورت پالس فرستاده می شوند، به بدن بیمار تابانده می شود باعث تغییر در محور چرخش پروتون ها می شود.  سپس این موج های جدید که از تمامی پروتون ها ساطع می شوند به وسیله گیرنده های دستگاه ام آر آی دریافت می شوند. آنگاه به کامپوتری با قدرت محاسبات بالا ارسال می شوند.

• سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی یک روش غیر تهاجمی بر مبنای امواج فراصوت است. سونوگرافی برای بررسی بافت‌های بدن مانند عضلات، مفاصل، تاندون‌ها و اندام‌های داخلی بدن به وجود آمده ‌است.

• اف ام آر آی چیست؟

تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی (fMRI) یک نوع روش اندازه‌گیری فعالیت مغزی توسط شناسایی تغییرات مربوط به جریان خون است.

فناوری تصویربرداری پزشکی

فناوری تصویربرداری پزشکی در ۱۲۰ سال گذشته که انواع آن را در  این مقاله بیان کرده ایم، از زمانی که اولین عکس رادیولوژی با اشعه ایکس گرفته شده تاکنون پیشرفت قابل ملاحظه ای  داشته است. دقت در تشخیص مشکلات پزشکی بسیار بیشتر شده است و به همین دلیل نیاز به انجام جراحی های اکتشافی بسیار کمتر شده است. فناوری های زیادی وجود دارند که مراقبت های بهداشتی را تحت تاثیر قرار می دهند. در مقاله چهار فناوری برتر در تصویربرداری پزشکی به بررسی این فناوری ها پرداخته ایم:

۱. استفاده از هوش مصنوعی در تصویربرداری پزشکی

• با استفاده از این شیوه، بیمار در معرض دوزهای بسیار کم اشعه قرار خواهد گرفت.
• با این روش رادیولوژیست ها می توانند تصاویر را به سرعت دریافت و پردازش کنند.
• در تصویربرداری پزشکی با استفاده از هوش مصنوعی به این دلیل که جزئیات کاملا برجسته می شوند در نتیجه هیچ نکته ای هر چند کوچک نیز از چشم پزشک و رادیولوژیست دور نمی ماند.
• از آنجا که هوش مصنوعی قادر به بررسی و تحلیل تمام سوابق بیماری فرد است، در نتیجه می تواند برنامه درمانی بهتر و جامع تری نیز برای بیمار انتخاب کند.
• در این شیوه تمام تصاویر حاصل از عکسبرداری ما موارد پیش آگاهی های قبلی مقایسه می شود، و می تواند پزشک .و رادیولوژیست را به دقت برای رسیدن به تشخیص دقیق و درست راهنمایی کند.

۲. استفاده از واقعیت افزوده در تصویربرداری پزشکی

• در بسیاری از موارد، جراحان با مطالعه اسکن رادیولوژی از بیمار، خود را برای جراحی آماده می کنند. تصویربرداری پزشکی سه بعدی توانایی آنها در تجسم آناتومی بیمار را بهبود بخشیده است.
• ارزیابی ریل تایم یک موقعیت واقعی در حین عمل جراحی می تواند چالش بزرگی باشد که پیش روی یک جراح قرار دارد. بهترین راه حل در این مورد، ارائه پشتیبانی از فلوروسکوپی در حین جراحی بوده است.
• با استفاده از AR یا واقعیت افزوده می توان تصاویر پزشکی را بر روی هدست های AR تبدیل و نصب کرد که جراح می تواند هنگام انجام جراحی از این تصاویر استفاده کند.
• یک نمونه از راه حل ها برای برنامه ریزی های پیش از جراحی مبتنی بر AR یا واقعیت افزوده، سیستم Open Sight AR Novarad است که اکنون توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تأیید شده است.

۳. تصویر سه بعدی چاپی

• در برخی از بیماریها مانند تومورهای کلیه یا سرطان پروستات استفاده از تصاویر سه بعدی چاپ شده ناشی از تصویربرداری پزشکی می تواند به بیمار در درک بهتر بیماری و لزوم جراحی و یا آگاهی از برداشتن توده ها کمک موثری بکند.
• استفاده از تصاویر سه بعدی چاپ شده در تصویربرداری پزشکی به جراح نیز کمک می کند تا جزئیات محل جراحی را به خوبی بررسی کند.
• در نتیجه آمادگی جراح نیز برای شروع عمل افزایش خواهد یافت.

۴. فناوری دیجیتالی دوقلو در تصویربرداری پزشکی

• از این روش برای درک بهتر عملکرد اندام های پیچیده مانند قلب استفاده می شود.
• در این فناوری تصویربرداری پزشکی تصاویر سه بعدی به دست می آید.
• این نوع تصویربرداری پزشکی تجسمی واقع بینانه از وضعیت جسمانی فرد بیمار در اختیار پزشک قرار می دهد.
• با استفاده از این شیوه پزشک به آسانی می تواند بیماری را تشخیص داده و روش های درمانی مناسب را برای هر اختلال انتخاب کند.

• X-ray: این روش فقط استخوان را نشان می‌دهد و بهترین روش برای تشخیص شکستگی استخوان است.
• CT: این روش تصویربرداری سریع است. بافت های نرم بدن را هم نشان می‌دهد اما جزئیات خیلی عالی نیست. 
• MRI: این آزمایش طولانی‌تر است وبافت نرم بدن را با جزئیات فوق العاده نشان می‌دهد.
• MRA: این آزمایش جریان خون در سیستم عروقی را نشان می‌دهد. اگر تنگ شدن یا انسدادی در رگ‌ها وجود داشته باشد، با این روش آن را تشخیص خواهند داد.
• اسکن PET: این روش نشان می‌دهد که قسمت‌های مختلف چقدر فعال هستند. مغز فعال از قند به عنوان انرژی استفاده می‌کند و PET اسکن مانند یک اسکن حرارتی با استفاده از میزان روشن بودن و رنگ‌های مختلف، میزان قند مورد استفاده را تشخیص می‌دهد.

نرم افزارهای تصویربرداری پزشکی

در کنار توسعه دستگاه ها و سخت افزار، نرم افزارهای استفاده شده در تصویربرداری پزشکی هم، از نظر تعداد و کارایی پیشرفت بسیار زیادی داشته اند.

استاندارد DICOM چیست؟

DICOM standard در واقع استانداردی بین المللی برای انتقال، ذخیره سازی، بازیابی، چاپ، پردازش و نمایش دادن اطلاعات تصویربرداری پزشکی است. با پیدایش پکس ها (PACS (Picture Archiving and Communications System که فضایی مجازی برای نگهداری تصاویر DICOM دیجیتال است، ذخیره و بازیابی این دسته از تصاویر راحت تر شده است.

نرم افزارهای تحلیل تصاویر پزشکی

هر نرم افزاری که بتواند داده های حاصل از تصاویر پزشکی را تحلیل کند در دسته نرم افزارهای تحلیل تصاویر پزشکی قرار داده می شود. نرم افزارهای تحلیل تصاویر پزشکی از الگوریتم های هوش مصنوعی یادگیرنده برای خواندن و بررسی تصاویر استفاده می کنند.

نرم افزارهای پردازش تصاویر پزشکی

این نرم افزارها فی النفسه برای این طراحی شده اند که عکس های تهیه شده را تبدیل کنند. نرم افزارهای پردازشی در واقع کار تحلیل را انجام نمی دهند؛ با این وجود پردازش تصاویر توسط این نرم افزار کار تحلیل را برای رادیولوژیست آسان تر می کند.

نرم افزار مدیریت تصاویر پزشکی چه نوع نرم افزارهایی هستند؟

نرم افزارهای مدیریت تصاویر پزشکی از یک سرور پکس (PACS server) تشکیل شده اند که می توانند با یک پایگاه DICOM معمولی یکپارچه سازی شوند.

نرم افزارهای رصد میزان تابش

با استفاده از این نرم افزار می توان اندازه گیری کرد که فرد در طول انجام تصویربرداری در معرض چه مقدار اشعه قرار می گیرد. با افزایش استفاده از روش های تشخیصی مبتنی تصویربرداری پزشکی، افراد بیشتری در معرض تشعشع رادیواکتیو قرار می گیرند. بنابراین لازم است بتوان میزان اشعه ای که بیماران و کادر درمان در معرض آن قرار می گیرند را رصد کرد.

منابع:

www.flushinghospital.org radiopaedia.org www.radiologyinfo.org www.mayoclinic.org www.webmd.com www.nhs.uk fa.wikipedia.org